امروزه فولاد ضد زنگ به جزئی اساسی در زندگی ما بدل گشته است. از زیپ های کوچک گرفته تا آسمان خراش های عظیم، همه برای وجود خود نیازمند این ماده با ارزش هستند. 

استحکام فولاد ضد زنگ، مقاومت آن به عوامل خورنده و نیاز کم آن به نگهداری آن را به ماده ای ایده آل برای بسیاری از مصارف روزمره ساخته است. طول عمر آن طولانی و کاملاً تجدید پذیر می باشد. 

گرید های این آلیاژ به بیش از 150 عدد می رسند و از بین آنها، 15 عدد به طور گسترده در مصارف روزانه بکار می روند. استیل ضد زنگ را به شکل های متلفی مانند، میله، ورق، پلیت، شیت و لوله تولید می نمایند. هر کدام از این قطعات برای استفاده خاصی تولید شده و ممکن است عملیات دیگر بر روی آنها انجام شود تا برای به کار بردن مناسب گردند. در این مقاله قصد داریم تا رایج ترین کاربرد های این آلیاژ را بررسی نماییم.

معماری و ساختمان سازی 

استیل ضد زنگ در زمینه معماری برای اولین بار در دوره هنر های تزئینی (Art Deco) که در فرانسه و پس از جنگ جهانی اول رخ داد، به برتری رسید. جالب است بدانید که بخش بالایی ساختمان کرایسلر (Chrysler Building) در نیویورک از فولاد زنگ نزن ساخته شده است. 

 به دلیل داشتن استحکام بالا، انعطاف پذیری خوب و مقاومت به خوردگی، استفاده از این ماده امروزه در زمینه ساختمان سازی بسیار رایج است. از این استیل زنگ نزن به عنوان پوشش نمای خارجی در بسیاری از ساختمان های مدرن استفاده شده و حتی در برخی موارد در نما های داخلی به شکل نرده های پلکان و غیره بکار می رود.

فولاد ضد زنگ را به راحتی می توان جوشکاری نمود. سطح آن پس از پرداخت زیبا بوده و نیازی به نگهداری و مراقبن آنچنانی ندارد. به همین دلیل، در پروژه های معماری مدرن معروفی چون ترمینال Eurostar در ایستگاه Waterloo لندن، پل Helix در سنگاپور و مرکز تجارت جهانی یک در نیویورک از آن استفاده شده است. 

از دیگر فواید فولاد ضد زنگ می توان به تجدید پذیر بودن آن اشاره کرد. حدود 90 درصد از فولاد زنگ نزن از فلزات بازیافتی ساخته شده است و به همین دلیل در معماری های پایا نیز مصرف بالایی دارد. همچنین اگر استیل ضد زنگ را به درستی پرداخت کنند، می تواند نور را به داخل ساختمان هدایت کند؛ این امر موجب کاهش مصرف انرژی نیز خواهد شد. 

حمل و نقل و خودرو سازی 

اولین بار از فولاد ضد زنگ در دهه 30 میلادی در صنعت اتومبیل سازی توسط شرکت فورد موتور استفاده شد. کمپانی Ford Motor از این ماده برای ساخت کانسپت آرت های مختلفی بهره برد. 

امروزه استفاده از فولاد ضد زنگ در تولید خودرو رو به افزایش است. در زمان های گذشته بیشتر از آن برای سیستم اگزوز ماشین و جلو پنجره استفاده می شد. اما سیاست های کاهش آلودگی و شرایط محیطی کنونی سازندگان خودرو را وادار به استفاده از استیل ضد زنگ برای ساخت قسمت های بیشتری از خودرو به خصوص آنهایی که با سوخت و دود خروجی سروکار دارند، کرده است. 

غیر از خودرو از استیل زنگ نزن در ساخت وسایل نقلیه دیگری چون کانتینر، کامیون تانکر و کامیون زباله استفاده می شود. فولاد ضد زنگ با توجه مقاومت بالای به خوردگی، برای حمل مواد شیمیایی، مایعات و تولیدات غذایی بسیار مناسب است. 

 مصارف پزشکی

فولاد زنگ نزن ماده ای ایده آل برای محیط های بهداشتی است؛ زیرا به راحتی می توان آن را ضد عفونی نمود و به این دلیل که با مواد خورنده واکنش دهی پایینی دارد، نگرانی بابت ایجاد خوردگی و از بین رفتن آن نخواهید داشت. در ساخت تجهیزات جراحی و دندان پزشکی، ظروف کلیه و میز جراحی از فولاد ضد زنگ استفاده می شود. به علاوه در تولید تجهیزات پرشکی دیگری همچون لوله جراجی، اسکنر MRI و دستگاه بخار ضد عفونی کننده، استیل زنگ نزن بکار می رود. 

ایمپلنت های جراحی از دیگر تجهیزات پزشکی هستند که برای ساخت آنها به فولاد ضد زنگ نیاز است. به عنوان مثال در تولید لگن مصنوعی و مفصل مصنوعی نیز از این ماده استفاده می گردد. 

صنایع سنگین و انرژی 

صنایع شیمیایی، نفت و گاز در محیط هایی کار می کنند که شرایطی مانند دمای بالا و مواد بسیار سمی وجود دارند. گرید های خاصی از فولاد زنگ نزن برای استفاده در این صنایع تولید گردیده است. از ویژگی های بارز این گرید ها می توان پایداری بسیار بالای آنها در برابر ترکیبات شیمیایی خورنده نام برد. مخازن سیار، سوپاپ، لوله و قطعات دیگر نیز از استیل ضد زنگ تولید می شود. 

 فولاد ضد زنگ دوپلکس استحکام بسیار بالایی را دارا است. می توان آن را در ورقه های بزرگی تولید نمود که نیاز به جوشکاری را به حداقل و یکپارچگی ساختاری آن را به حداکثر می رساند. استحکام بالای این گرید همچنین نیاز به استفاده از قطعات اضافه برای تکیه گاه سازه ای را بر طرف ساخته و در نتیجه هزینه ساخت و ساز را نیز کاهش می دهد.

استیل زنگ نزن فلزی بسیار مناسب برای ساخت سکو های نفتی دریایی به شمار می رود. نفت خام بسیار خورنده است و سکو های امروزی از آلیاژ هایی تولید می شوند که سختی مناسب و وزن کم داشته و به خوبی در مقابل خورندگی ایستادگی کنند. 

فناوری انرژی های نو، که شامل نیروگاه های خورشیدی، زمین گرمایی، آبی و بادی می باشند هم از فولاد ضد زنگ استفاده می کنند زیرا در چنین محیط هایی هم عوامل بسیار خورنده حضور دارند. 

صنایع غذایی و کیترینگ 

استیل ضد زنگ ماده مناسبی برای تولید لوازم آشپزخانه مانند کارد و چنگال و ظروف پخت غذا می باشد. گرید هایی که شکل پذیری پایین تری دارند برای ساخت چاقو با لبه تیز استفاده شده و گرید هایی با انعطاف بیشتر برای تولید سیخ، دیگ، سینک و قابلمه به کار می روند. 

فولاد زنگ نزن برای تولید مواد غذایی و نگهداری آنها انتخاب مناسبی است زیرا در تماس با مواد غذایی دچار تغییر نمی گردد. مقاومت این ماده به خوردگی، در اینجا ویژگی مهمی است زیرا موادی مانند آب پرتغال اسیدی هستند. همچنین سطح این آلیاژ را نیز به راحتی می توان تمیز کرد. در تولید بستنی نیز از فولاد ضد زنگ استفاده می شود، به این دلیل که می توان مواد آنتی باکتریال قوی را بر روی آن به کار برد.