فولاد ابزاری همانطور که از نام آن معلوم است، برای تولید ابزارآلات استفاده می شود. خواص فولاد ابزاری آنها را به مواد ایده آلی برای ساخت دای، پانچ، سر مته، کاتر، قطعات ماشین آلات و ابزار های دیگر تبدیل می کند.

وقتی حرف از فولاد ابزاری زده می شود، اولین نکته ای که باید به آن توجه کنیم، مقاومت این مواد به عواملی چون انحراف، پیچ خوردگی، تنش، فشردگی و دما بالا می باشد. 

اما چه چیزی این آلیاژ را خاص می کند؟ کدام خواص و ویژگی یک ابزار ساخته شده از این فولاد، آن را برای نوع به خصوصی از استفاده مناسب می کند؟ ویژگی های مورد نظر از کجا می آیند؟ در ادامه درباره این ویژگی ها برایتان خواهیم گفت. 

فولاد ابزاری چیست؟ 

 فولاد ابزاری نام گروهی از فولاد ها است که بین 0.5 تا 1.5 درصد کربن در خود دارند. البته در کنار کربن، عناصر دیگری نیز به ترکیبات این فلزات افزوده می شود. خواص مختلف فولاد های ابزاری آنها را موادی بسیار مناسب برای تولید انواع ابزارآلات تبدیل می کند. این ابزار ها باید قادر به ایستادگی در برابر نیروهای مرتبط با هدفشان، که هنگام کار به آنها وارد می شود، باشند و به عنوان مثال دچار شکستگی، تغییر شکل و خراش نشوند. خصوصیات ساختاری این ابزار ها همچنین ممکن است در مجاورت با حرارت دچار تغییر شود.

خصوصیات فولاد ابزاری چیست؟ 

خصوصیات اصلی این آلیاژ شامل سفتی، سختی، مقاومت به فرسایش و مقاومت به دما های بالا بوده و در ادامه درباره هر کدام توضیحاتی شرح داده ایم. 

چقرمگی (Toughness) 

چقرمگی که البته نباید آن را با سختی اشتباه گرفت، میزان انعطاف پذیری یک ماده و مقاومت آن در برابر شکستگی و ترک خوردن است. در واقع هر ماده ای، مانند فلز، چوب و پلاستیک، تا حد معینی در برابر نیرو های خارجی مقاومت می کنند. اگر میزان نیروی وارد شده به یک ماده بیش از چقرمگی آنها باشد، دچار ترک شده و حتی امکان شکستگی و از هم گسیختگی در این مواد وجود خواهد داشت. 

ابزار های دیلمی مانند میخکش و اهرم نیز باید به اندازه کافی چقرمگی داشته باشند تا در برابر فشار زیاد ناشی از خمش دچار شکستگی نشوند. 

سختی 

 سختی (Hardness) مقاومت یک ماده به تغییر شکل دائمی ناشی از فشار های بیرون است. همچنین سختی را می توان به پایداری ماده در مقابل شکاف و شکستگی ناشی از نیروی اصطکاک، از طرف یک شیء تیز هم معنا کرد. به عبارت ساده تر، توانایی یک ماده به خراشیده نشدن را سختی می نامند.

ابزار های برش مانند قیچی و ابزار های کنده کاری و همچنین سوهان، پرگار و سر مته ها باید سختی مناسبی داشته باشند تا تیزی خود را برای مدتی طولانی حفظ نمایند. 

 ابزار های سخت همچنین نباید بیش از حد سخت باشند. به عبارتی دیگر باید بین سخت بودن و شکننده بودن آنها تعادل وجود داشته باشد؛ در غیر اینصورت اگر در معرض فشار زیاد قرار بگیرند ممکن است به راحتی شکسته شوند.

مقاومت به فرسایش 

این خصوصیت از یک فلز تا حدی به سختی آن وابسته است. همانطور که درباره سختی توضیح داده شد، سختی به معنای مقاومت یک ماده به خراشیدگی می باشد. 

مقاومت به فرسایش، در واقع مقاومت یک ماده به ساییدگی است. ذرات سازنده یک ماده مقاومت به ساییدگی، در برابر نیروی اصطکاک ناشی از مواد دیگر به راحتی از آن جدا نمی شوند. 

این خصوصیت برای ابزار های کنده کاری و سر مته ها خاصیت مهمی محسوب می شود زیرا نحوه عملکرد هر دو شامل تراشیدن سطوح دیگر بوده و بنابراین همیشه در معرض اصطکاک هستند؛ به خصوص در مواقعی که برای تراشیدن سطوح سخت، مانند سنگ و فلز استفاده گردند. 

مقاومت به حرارت 

 این ویژگی برای ابزار هایی که با سرعت بالا کار می کنند بسیار مهم است. همانطور که نام آن می رساند، این ویژگی به این معنا است که فلز بتواند در دما های بالا به خوبی پایداری کرده و خصوصیات فیزیکی آن، مانند سختی، دچار تغییر نشود.

اهمیت این ویژگی زمانی آشکار می شود که بخواهیم در مورد سر مته ها و یا ابزار هایی که در آهنگری استفاده می شوند صحبت کنیم. وجود دو عامل اصطکاک و سرعت چرخش زیاد، باعث تولید گرمای بالایی توسط سر مته می شود. بنابراین آنها باید به اندازه کافی از خود در برابر حرارت مقاومت نشان بدهند تا با مشکلاتی مانند شکستگی هنگام کار مواجه نشوید. 

عوامل بالا، مواردی هستند که ابزارآلات پیوسته با آنها رو به رو هستند و بر روی آنها تاثیر می گذارند. فولاد ابزاری به گونه ای تولید شده تا در برابر تمام این عوامل مقاومت لازم را داشته باشد. البته فولاد ابزاری بسته به نوع کاربرد ابزار، انواع متنوعی دارد. در صورتی که از تولید کنندگان ابزارآلات هستید، باید حتماً با توجه به نوع کاربرد و گرید فولاد ابزاری، اقدام به تولید نمایید.